شانزده سرباز، چهار فیل، یک جفت وزیر و ... این‌ها شاید همه‌ی چیزی باشد که می‌توان در صفحه شطرنج دید. شطرنج یکی از قدیمی‌ترین بازی‌های دنیاست اما جایگاهی فراتر از یک بازی ساده دارد. کسانی که در رشته‌ی ریاضی و کامپیوتر تحصیل می‌کنند، امکان ندارد که کارشان به شطرنج نیافتد. در دنیای سیاست و حتی ادبیات هم بارها به مثال‌هایی از شطرنج برمی‌خوریم. این روزها حتی اگر در حتی صفحه و مهره‌های شطرنج را نبینیم، بازی را در کامپیوتر و گوشی‌های هوشمند پیدا می‌کنیم. اما شاید ندانید که چه رازهایی در این صفحه‌ی سیاه و سفید پنهان شده.

مطلبی که امروز در "کافه بازی" می‌خوانید از دو بخش تشکیل شده‌است. بخش اول درباره‌ی 10 شطرنج عجیب و غریب دنیاست که در بین آنها هم شطرنج سه‌بعدی دیده می‌شود و هم شطرنج سه نفره و هم شطرنج خوراکی! اما بخش دیگر شامل آمارها و اطلاعات خواندنی از این بازی ذهن است. مثل طولانی‌ترین بازی شطرنج در تاریخ یا حداکثر حرکت‌های ممکن در یک بازی خاص.

شطرنج آلیس در سرزمین عجایب

این شطرنج که بر اساس «آلیس در سرزمین عجایب» طراحی شده است، مهره‌هایی انعکاسی دارد که تنها وقتی بر روی صفحه فرار می‌گیرند، می‌توان داخل آن‌ها را دید و فهمید چه مهره‌ای هستند. سازنده این شطرنج معتقد است که مهره‌ها بدون وجود صفحه به هیچ دردی نمی‌خورند. پس تا بر روی صفحه قرار نگیرند اصالت خود را به دست نمی‌آورند.

شطرنج سه طرفه

این شطرنج بسیار شلوغ به نظر می‌رسد. چرا که باید از سه طرف آن‌ را بازی کنید. درست شبیه دیوی سه سر است. اگر سریال «تئوری بیگ بنگ» را دیده باشید، نسخه خیال‌پردازانه‌ی آن برایتان آشنا خواهد بود.

 

شطرنج «چارلز هلندر»

این شطرنج ساخته شده از طلای سفید ۱۴ قیراتی و ۹۰۰۰ الماس است و برای یک پادشاه یا هر کسی که بخواهد نیم میلیون دلار برای خرید آن هزینه کند، مناسب می‌باشد. جواهرساز مشهور «هلندر» تنها کسی است که توانایی ساخت همچنین چیزی دارد و تابحال ۷ دست از آن ساخته است.

 

شطرنج لگو

این شطرنج را از خانواده لگو ندانید. در ساخت آن بیش از ۲۵۰۰ قطعه و ۳۲ تکه لگو به‌کاررفته است. شاید بهتر باشد با وجود این همه جزئیات و ساعت‌های فراوانی که صرف ساخت آن شده است، به آن لقب شطرنج هیولا داد. با این که در سال ۲۰۰۸ این شطرنج ۱۹۹ دلار قیمت گذاری شد، اما علاقه مجموعه داران به آن، قیمت را  تا حدود ۷۰۰ تا ۸۰۰ دلار بالا برده است.

 

شطرنج سه بعدی

اولین بار چنین چیزی در سریال «پیشتازان فضا» در سال ۱۹۶۶ نشان داده شد. «فرانکلین مینت» که کارهایش مورد علاقه مجموعه داران است، این شطرنج را در سال ۱۹۹۰ ساخت.

شطرنج خوراکی

اگر بازی شما طولانی شود، قطعاً گرسنه خواهید شد. اما اگر این شطرنج ساخته شده از شیرینی را بازی کنید، راهی مناسب برای رفع گرسنگی خواهید داشت.

شطرنج غول پیکر

این شطرنج مهره‌هایی با ارتفاع حدود ۲ متر و وزنی حدود ۴۵ کیلوگرم، بسیار خوب ساخته شده و می‌توان در فضای باز آن‌ را بازی کرد. قیمت این شطرنج که با چوب گران قیمت درخت ساج ساخته شده‌اند حتی به طور غیر رسمی هم اعلام نشده است.

 

شطرنج دانشگاه فناوری تگزاس

این شطرنج میکروسکوپی توسط دو بازوی رباتیک که مهره‌ها را بر روی صفحه حرکت می‌دهد، هدایت می‌شود. ابعاد صفحه‌ی این شطرنج ۲٫۶ میلی‌متر در هر طرف است و مهره‌هایش از موی سر انسان هم نازک‌تر هستند.

شطرنج جزیره لوییس

این شطرنج که در جزیره دورافتاده لوییس در اسکاتلند پیدا شده، ساخته شده از چوب درخت گردو است و به نظر می‌رسد به دریانوردان اسکاندیناوی در قرن ۱۲ میلادی تعلق داشته است. این اقوام اسکاندیناوی یکی از قدیمی‌ترین مردمی بوده‌اند که این بازی را انجام می‌دانند. شطرنج اصلی که در موزه بریتانیا نگهداری می‌شود را نمی‌توان خرید اما انواع مشابه فراوانی از آن ساخته شده است که قابل خرید و فروش هستند.

 

شطرنج لرزان

مهره‌های ته گرد این شطرنج در خانه‌های گود و صیقلی قرار دارند و هر وقت کسی آن‌ها را لمس کند شروع به تلوتلو خوردن و لرزیدن می‌کنند. حسی به شما می‌دهد که انگار بر روی یک کشتی در دریایی مواج مشغول بازی شطرنج هستید.

اما می‌رسیم به آمار و اطلاعات خواندنی از دنیای شطرنج:

-آیا می‌دانستید برای انجام ۴ حرکت اول از سوی دو بازیکن شطرنج، ۳۱۸،۹۷۹،۵۶۴٬۰۰۰ راه مختلف وجود دارد؟

-در طولانی‌ترین بازی که از نظر تئوری امکان پذیر است، ۵۹۴۹ حرکت وجود دارد.

-اولین تخته شطرنج با خانه‌های سیاه و سفید فعلی، در سال ۱۰۹۰ در اروپا ساخته شد.

-طبق محاسبات بنیاد شطرنج ایالات متحده، برای انجام ۱۰ حرکت اول شطرنج، ۱۶۹،۵۱۸،۸۲۹،۱۰۰،۵۴۴،000،000،000،000،000 روش مختلف وجود دارد. حالا پردازنده کدام کامپیوتر قادر به محاسبه و انتخاب آن‌هاست بماند!

-طولانی‌ترین مسابقه شطرنج در طول تاریخ، بین نیکولیچ و آرسوویچ دو شطرنج‌باز اهل یوگوسلاوی سابق در بلگراد در سال ۱۹۸۹ انجام شده است که پس از ۲۶۹ حرکت، مساوی به اتمام رسید.

-اولین مسابقه شطرنج بین زمین و فضا در سال ۱۹۷۰ بین فضانوردان سایوز ۹ و کارمندان زمین برگزار شد که نتیجه آن مساوی بود.

-اولین حرکت مهره‌ی سرباز که قادر است دو خانه رو به جلو حرکت کند، برای اولین بار در سال ۱۲۸۰ در اسپانیا معرفی شد.

-تخته شطرنج تاشو اولین بار توسط کشیشی ابداع شد که بازی شطرنج برای او ممنوع بود. او با طراحی این تخته تاشو آن‌ را به شکل کتابی در می‌آورد و با خود حمل می‌کرد.

-«کاپتان کرک» و «اسپاک» در سریال پیشتازان فضا (استار ترک) سه بار با هم شطرنج بازی می‌کنند که هر سه بار «کرک» برنده می‌شود!

-واژه «چک-میت» همان ترجمه لفظ به لفظ از «کیش و مات» فارسی است که به معنای مرگ شاه است.

-در سال ۱۹۷۳ پلیس به یک تورنمنت شطرنج در کلیولند حمله کرد و مدیر این مسابقات را به جرم شرط بندی غیرقانونی دستگیر نمود.

-تعداد حرکات احتمالی برای مهره «اسب» ۱۲۲٬۰۰۰٬۰۰۰ است.

-با بازی مستقیم، 8 روش مختلف برای مات کردن حریف در دو حرکت و ۳۵۵ روش مختلف برای انجام این کار در سه حرکت وجود دارد.

-«دکتر امانوئل لاسکر» اهل آلمان، بیش از هر فرد دیگری در دنیا قهرمان جهانی شطرنج را یدک کشید. به مدت ۲۶ سال و ۳۳ روز هیچ کس نتوانست این عنوان را از او بگیرد.

-در سال ۱۹۸۵، «گری کاسپاروف» شطنج باز روس با ۲۲ سال و ۲۱۰ روز، لقب جوانترین قهرمان شطرنج جهان را به خود اختصاص داد.

-در جنگ جهانی دوم، بسیاری از شطرن‌بازان به عنوان رمزگشا در ارتش خدمت می‌کردند. استادبزرگانی چون «هری گولومبک»، «استوارت بری» و «اچ اود الکساندر» در ارتش بریتانیا در برابر آلمان فعالیت داشتند.