بدیهی است که انتخاب دوستان خوب می تواند به طرق گوناگون سبک زندگی ما را تقویت کند. یادتان باشد در دوستی کیفیت مهم تر از کمیت است، بنابراین سعی کنید دوستان خود را از بین کسانی انتخاب کنید که شما را خوشحال می کنند و انرژی مثبت خود را به شما القا می کنند.  در این جا به 5 نوع شخصیت اشاره می کنیم که باید بین دوستان هر کس وجود داشته باشند.

کسی که شما را در سختی ها تنها نمی گذارد
 

این اشخاص در مواقع بحران، چه بحران های کوچک و چه بزرگ، در کنار شما هستند. اگر نیاز به نصیحت یا توصیه دارید، یا صرفا می خواهید کسی به حرف هایتان گوش کند، می توانید به نزد این افراد بروید. آنها نه تنها نشستن و گوش کردن به مشکلات شما را دوست دارند، بلکه هیچ قضاوتی راجع به شما نمی کنند و می دانند کی و چگونه باید نصیحت کنند ضمن اینکه توصیه های آنها با عشق آمیخته است.

علاوه بر این، شما در هر ساعت از شبانه روز به این دوستان دسترسی دارید و مطمئن هستید که می توانید به آنها اعتماد کنید. با داشتن چنین دوستانی، رویارویی با بحران های زندگی آسان تر خواهد بود و هرگز احساس تنهایی به سراغتان نخواهد آمد.

این افراد اهل مهمانی و رفت و آمد هستند، همیشه افراد گروه را می خندانند و مجلس را هم گرم می کنند. همه ما چنین افرادی را می شناسیم. آنها همیشه دیگران را سرحال می آورند و در هر حالتی که باشید خنده را بر لب هایتان می نشانند.

اگرچه این اشخاص شوخ و بذله گو افرادی سرگرم کننده و جذاب هستند، ولی شاید بهتر باشد مشکلاتتان را به نزد آنها نبرید چون ممکن است آن را تبدیل به یک جوک و بهانه ای برای خنده کنند و یا آنقدر سرشان شلوغ باشد که نتواننند تماس تلفنی شما را پاسخ بدهند.

اگرچه واقعیت تلخ است و خیلی از ما طاقت رویارویی با آن را نداریم، اما گاهی به شنیدن آن نیاز داریم تا لا اقل جلوی مشکلات آینده گرفته شود. شاید این افراد همیشه آنچه را که دوست دارید بشنوید به شما نگویند، ولی معمولاً چیزی را که لازم است بدانید به شما خواهند گفت. نکته بسیار مهم اینکه آنها از سر حسن نیت و خیرخواهی واقعیت را بیان می کنند و قصد آزار شما را ندارند.

اگر می خواهید بدانید کسی که دوستش دارید به شما توجه دارد یا نه، آیا باید کار قدیمی خود را رها کنید یا نه، و بسیاری از سوالات دیگر که ممکن است جواب واقعیشان چندان خوشایند نباشد، می توانید به این اشخاص صادق و روراست مراجعه کنید.

گاهی در طول زندگی خود با اشخاصی روبرو می شویم  که کاملا درکمان می کنند، افکار و اعتقاداتشان تا حد زیادی به ما شباهت دارد، با او علایق و سلایق مشترک داریم و هرگز به چیزی که می گوییم یا می خواهیم نمی خندد یا تعجب نمی کند.

در واقع کسی که با او احساس راحتی می کنیم یک دوست واقعی است. او هرگز آنچه را که به زبان می آوریم مورد قضاوت قرار نمی دهد چون شاید دقیقا به آن معتقد باشد.

این افراد به شما انگیزه می دهند و می توانند در اموری خاص الهام بخش شما باشند. مثلا کسانی که در زمینه ای مهارت دارند که شما از آن بی بهره هستید، شغل بهتری دارند،  درآمدشان از شما بهتر است یا موقعیت اجتماعی بالاتری دارند.

آشنایی با چنین افرادی می تواند عاملی باشد برای اینکه تلاشمان را بیشتر کنیم و هدف بالاتری برای زندگی خود در نظر بگیریم. البته فراموش نکنید که وجود این افراد گاهی هم ناراحت کننده است چون باعث بروز  احساساتی مانند حسادت یا حقارت می شود. اما سعی کنید به جای حسد ورزیدن آنها را به عنوان یک الگو بپذیرید و موفقیت آنها را نوعی الهام یا انگیزه برای خود بدانید. نکته مهم اینکه چنین دوستی هرگز تعمداً شما را نسبت به موقعیت و زندگی خودتان دلسرد نمی کند بلکه نقش یک مشوق را ایفا می کند. اگر چنین نیست بهتر است راجع به او بیشتر فکر کنید و اگر لازم شد از خیر این دوستی بگذرید.

یكی از مباحث بسیار مهم در مسائل اجتماعی، میزان و نحوه ارتباط انسانها و به عبارتی، دوستیها و روابط دوستانه با یكدیگر است. انسان از انتخاب دوست ناگزیر است و محتاج به دوست. نكته‎ مهم در این میان، تأثیر بسیار زیاد دوست بر شخصیت انسان است كه در ایات قرآن كریم و روایات معصومان علیهم‌السلام، به این موضوع اشاره شده است.
در سوره فرقان خداوند حال برخی ظالمان را این‌گونه بیان می‎دارد: ‹‹(روز قیامت) روزی است كه می‎بینی ظالم (از شدت حسرت) دست خود را می‌گزد و (می‎گوید:) ای‌كاش با فلان شخص دوست نمی‎شدم!››
امیر المؤمنان سلام الله علیه می‎فرماید: كسی كه شخصیت او بر شما مشتبه شد و از دین او اطلاعی نداشتید، به دوستانش نگاه كنید؛ اگر آنان از اهل دین خدایند، پس آن شخص نیز بر دین خداست، ولی اگر دوستان وی بر غیر دین خدا بودند پس بدانید كه او نیز هیچ بهره‎ای از دین خدا ندارد1.
در مورد دوست، در احادیث مطالب زیادی بیان شده، اما در این گفتار به فضل خداوند متعال با استفاده از ایات نورانی قرآن كریم، برخی شرایط و ملاكهای انتخاب دوست را بیان می‎داریم.

1.ایمان

از نگاه قرآن كریم میزان شخصیت انسانها رابطه مستقیمی با اعتقادات آنها دارد. كسی كه از گوهر با عظمت ایمان بی‎بهره باشد، شخصیت وی در حدی نخواهد بود كه ارزش رفاقت و دوستی را داشته باشد تا انسان بخواهد طرح دوستی با چنین كسی بریزد:

یا ایهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا تَتَّخِذُوا عَدُوِّی وَعَدُوَّكُمْ أَوْلِیاءَ تُلْقُونَ إِلَیهِمْ بِالْمَوَدَّةِ وَقَدْ كَفَرُوا بِمَا جَاءَكُمْ مِنْ الْحَقِّ ممتحنه/1 ؛ ای كسانی كه ایمان آورده‎اید! دشمن من و دشمن خودتان را دوست نگیرید. شما به آنان اظهار محبت می‎كنید؛ در حالی كه آنها به آنچه از حق برای شما آمده، كافر شده‎اند.

2.احترام به مقدسات و مسائل دینی

یا ایهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا تَتَّخِذُوا الَّذِینَ اتَّخَذُوا دِینَكُمْ هُزُوًا وَلَعِبًا مِنْ الَّذِینَ أُوتُوا الْكِتَابَ مِنْ قَبْلِكُمْ وَالْكُفَّارَ أَوْلِیاءَ … وَإِذَا نَادَیتُمْ إِلَى الصَّلَاةِ اتَّخَذُوهَا هُزُوًا وَلَعِبًا مائده/ 57ـ 58 ؛ ای كسانی كه ایمان آورده‎اید! افرادی كه ایین شما را به باد استهزا و بازی می‌گیرند ـ از اهل كتاب و مشركان ـ ولی خود انتخاب نكنید… آنها هنگامی كه (اذان می‎گویید و مردم را) به نماز فرامی‎خوانید، آن را به مسخره و بازی می‎گیرند.

در این دو ایه‎ شریف خداوند صراحتاً از دوستی با كسانی كه دین مسلمانان را به باد سخریه و استهزا می‎گیرند، نهی فرموده است و به عنوان مثال و ذكر مصداق، بحث اذان را مطرح می‎فرماید.2

3. راستگویی

یكی از مصادیق مهم اخلاق در زندگی انسان، صداقت و راستگویی است؛ چرا كه در حقیقت دروغ خود نوعی نفاق است و در ایات و روایات بسیار مذموم شمرده شده است و حتی در برخی از روایات كلید تمامی گناهان، دروغ بیان شده است.3 در رفاقت و دوستی نیز انسان یكی از ملاكهایی كه باید در نظر داشته باشد، صداقت و راستی دوست است:

یا ایهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَكُونُوا مَعَ الصَّادِقِینَ توبه/ 119؛ ای كسانی كه ایمان آورده‎اید! از (مخالفت فرمان) خدا بپرهیزید و با صادقان باشید.

در تفسیر این ایه شریف آمده است: «صداقت شرط و ملاك اساسی دوستی است و اگر به دوست و همراه انسان، صدیق گفته شده است، به‌خاطر صداقت او در رفتارش با دوست خود است».

4.دوستی دوطرفه

اگر انسان قصد دوستی با كسی را دارد، باید ببیند كه ایا طرف مقابل هم متمایل به این دوستی هست یا نه؟

هَا أَنْتُمْ أُوْلَاءِ تُحِبُّونَهُمْ وَلَا یحِبُّونَكُمْ آل‌عمران/ 119؛ شما كسانی هستید كه آنها را دوست می‎دارید، اما آنها شما را دوست ندارند.

آری، اگر دوستی یك‌طرفه باشد، باعث ذلت و خواری می‎گردد و هرگز برای انسان سودمند نخواهد بود

چه خوش بی مهربونی هر دو سر بی

كه یك سـر مهـربـونی دردسـر بی

5.هماهنگی ظاهر و باطن

همیشه افرادی در جامعه وجود دارند كه هزار رنگ‎اند؛ یعنی با هر كسی همان‌گونه سخن می‎گویند وبرخورد می‎كنند كه او می‎پسندد و هیچ هدف خاصی را دنبال نمی‎كنند و به هر رنگی كه منافع مادی‎شان اقتضا كند، درمی‎ایند كه خطر این افراد نیز بسیار زیاد است.

وَإِذَا لَقُوكُمْ قَالُوا آمَنَّا وَإِذَا خَلَوْا عَضُّوا عَلَیكُمْ الْأَنَامِلَ مِنْ الغَیظِ آل‌عمران/ 119؛ و هنگامی كه شما را ملاقات می‎كنند، (به دروغ) می‎گویند: ایمان آورده‎ایم، اما هنگامی كه تنها می‎شوند، از شدتِ خشم بر شما، سر انگشتان خود را به دندان می‎گزند.

6. خیرخواه بودن

خداوند متعال در قرآن كریم مؤمنان را از دوستی با برخی گروهها همانند اهل كتاب، كفار و منافقین برحذر می‎دارد و تعدادی از خواسته‎ها و انگیزه‎های شوم و پست آنان را این‌گونه بیان می‎فرماید:

یا ایهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا تَتَّخِذُوا بِطَانَةً مِنْ دُونِكُمْ لَایأْلُونَكُمْ خَبَالًا وَدُّوا مَاعَنِتُّمْ آل‌عمران/118؛ ای كسانی كه ایمان آورده‎اید! محرم اسراری از غیر خود، انتخاب نكنید؛ آنها از هر گونه شر و فسادی درباره‎ شما كوتاهی نمی‎كنند. آنها دوست دارند شما در رنج و زحمت باشید.

7.خوش اخلاقی

یكی از دستورهای دین مبین اسلام، خوش اخلاقی با دیگران است كه جایگاه بسیار والایی را داراست. خوش اخلاقی ،هم دوستیها را پایدار می‎سازد و هم در جذب دیگران به سمت خود تأثیر فوق العاده‎ای دارد:

ادْفَعْ بِالَّتِی هِی أَحْسَنُ فَإِذَا الَّذِی بَینَكَ وَبَینَهُ عَدَاوَةٌ كَأَنَّهُ وَلِی حَمِیمٌ فصلت/ 34؛ بدی را با نیكی دفع كن، ناگاه (خواهی دید) همان كس كه میان تو و او دشمنی می‌كند، گویی دوستی گرم و صمیمی است.

در مقابل، تحمل نكردن دیگران و تندخو بودن، باعث می‎شود آنان از اطراف انسان پراكنده شوند؛ حتی اگر انسان، بهترین مخلوقات و پیامبر باشد:

فَبِمَا رَحْمَةٍ مِنْ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَلَوْ كُنْتَ فَظًّا غَلِیظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ آل‌عمران/ 159؛ به (بركت) رحمت الهی، در برابر آنان (=مردم) نرم (و مهربان) شدی و اگر خشن و سنگدل بودی، از اطراف تو پراكنده می‎شدند.

8.طرح دوستی با جنس مخالف ممنوع

یكی از نیازهای انسان كه در دوران جوانی ظهور و بروز پیدا می‎كند، ازدواج است كه در قرآن كریم از جنبه‎های متفاوتی مورد بحث قرار گرفته است. در این زمینه یكی از موضوعاتی كه قرآن كریم تأكید زیادی بر آن دارد، پاك بودن پسر و دختر قبل از ازدواج است: مُحْصَنَاتٍ غَیرَ مُسَافِحَاتٍ وَلَا مُتَّخِذَاتِ أَخْدَانٍ نساء/25 ؛پس آنها (زنان پاكدامن از بردگان) را با اجازه‎ صاحبان آنان تزویج نمایید و مهرشان را به خودشان بدهید، به شرط آنكه پاكدامن باشند، نه به‌طور آشكار مرتكب زنا شوند و نه دوست پنهانی بگیرند.

مُحْصِنِینَ غَیرَ مُسَافِحِینَ وَلَا مُتَّخِذِی أَخْدَانٍ مائده/5 ؛ و زنان پاكدامن از مسلمانان و زنان پاكدامن از اهل كتاب حلال‌اند، هنگامی كه مهر آنان را بپردازید و پاكدامن باشید، نه زناكار و نه دوست پنهانی و نامشروع گیرید.

در این دو ایه خداوند از طرح دوستی با جنس مخالف نهی فرموده است. در ایه‎ اول سخن از ترك دوستی دختران با پسران است و در ایه‎ دوم ممنوع بودن دوستی پسران با دختران مطرح شده است.

در مورد این دو ایه 3 نكته قابل دقت است:

1.«أخدان» جمع خِِدن، به معنی دوست است؛ اما دوستیهایی كه دو ویژگی دارند: یكی اینكه پنهانی هستند و دیگری اینكه منشأ این نوع دوستیها شهوت و هوای نفس است.

2.علت جمع آمدن كلمه »أخدان« در ایه این است كه وقتی كسی برای فحشا و از روی شهوت دوست برمی‎گزیند، به یكی یا دوتا قانع نخواهد بود؛ چرا كه نفس انسانی وقتی به دنبال شهوات و خواسته‎های خود برود، حد توقف ندارد»4

3.در این‌گونه دوستیها صداقت نیست؛ چرا كه قرآن دوستیهایی را كه بر اساس صداقت باشد، »صدیق« می‎نامد و تعبیر به خدن فقط در این دو ایه آمده است.

9.سربلندی در آزمایشها

همیشه گفتار انسانها و ظاهر آنان با عمل و باطن آنها مطابق نیست و برای كشف حقیقت یكی از بهترین راهها امتحان و آزمایش است؛ همان‌گونه كه خداوند در برخی موارد به مؤمنان دستور به امتحان و آزمایش داده است تا زمینه برای تصمیم‎گیری صحیح فراهم شود:

یا ایهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِذَا جَاءَكُمْ الْمُؤْمِنَاتُ مُهَاجِرَاتٍ فَامْتَحِنُوهُنَّ اللَّهُ أَعْلَمُ بِایمَانِهِنَّ فَإِنْ عَلِمْتُمُوهُنَّ مُؤْمِنَاتٍ فَلَا تَرْجِعُوهُنَّ إِلَى الْكُفَّارِ ممتحنه/10 ؛ ای كسانی كه ایمان آورده‎اید! هنگامی كه زنان با ایمان به عنوان هجرت نزد شما ایند، آنها را آزمایش كنید ـ خداوند به ایمانشان آگاه‎تر است ـ هرگاه آنان را مؤمن یافتید، آنها را به‌سوی كفار بازنگردانید.

بنابراین با توجه به حساس بودن بحث دوستی، وظیفه‎ای كه انسان در موضوع انتخاب دوست بعد از احراز شرایط فوق دارد، این است كه با آزمودن دوستِ خویش، صداقت و واقعی بودن و ساختگی نبودن آن شرایط را به دست آورد.

راههای آزمایش دوست

در روایات ما چند معیار برای تشخیص حقیقی بودن اعمال و رفتار دوست بیان شده است كه به تعدادی از آنها اشاره می‎كنیم:
حساسیت نسبت به نماز اول وقت؛
امانتداری؛
مضایقه نكردن از داراییهای خود و دوست را شریك مالی خود دانستن؛
سه بار عصبانی كردن او (اگر در اوج عصبانیت از حدود دوستی تجاوز نكرد، شایسته‎ی دوستی است)؛
میزان همراهی با دوست هنگام بروز سختیها و مشكلات.
نكته‎ای كه در این قسمت شایان ذكر می‌باشد، این است كه این آزمایش در مراحل اولیه‎ انتخاب دوست باید انجام شود تا انسان از دارابودن شرایط دوستی به اطمینان برسد و این‌گونه نیست كه انسان همیشه و در همه‎ حالات و موقعیتها در صدد آزمایش دوستش باشد. بنابراین وقتی به اطمینان دست یافت، دیگر نیازی به آزمودن دوست نیست.

چند ویژگی

نکات کلیدی برای انتخاب دوست

پي نوشت :

1.وسائل الشیعه، ج16، ص 265.

2.مستدرك الوسائل، ج9، ص 85.

3.نمونه، ج14، ص 550.

4.المیزان ، ج4، ص 295.